A.THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
1.Khái niệm
Viêm dạ dày là tình trạng bề mặt niêm mạc bị tổn thương, bào mòn do vi khuẩn hoặc những tác nhân khác
2.Cơ chế bệnh sinh
Là sự mất cân bằng của yếu tố bảo vệ và yếu tố gây loét
Yếu tố bảo vệ bao gồm: Lớp chất nhày (Mucin), Bicarbonate, Lượng máu đến nuôi dưỡng dạ dày, Phospholipid, Sự tái sinh niêm mạc dạ dày
Yếu tố gây loét bao gồm: HCl, Pepsin, vi khuẩn HP, thuốc (NSAID, Corticoid..), lo âu, căng thẳng, stress, rượu thuốc lá…
3.Đối tượng nào dễ bị viêm dạ dày?
Có thể xảy ra ở bất cứ đối tượng và lứa tuổi nào.
Những người sống tại những môi trường không đảm bảo vệ sinh
Người lớn tuổi
Làm việc trong môi trường căng thẳng, thường xuyên áp lực, stress
4.Triệu chứng lâm sàng thường gặp
Triệu chứng viêm dạ dày điển hình nhất là cơn đau vùng thượng vị, ngoài ra bệnh còn gây ra cảm giác buồn nôn, chán ăn, khó chịu trong bụng và ợ chua, ợ hơi.
Một số dấu hiệu viêm dạ dày có thể nhận biết bệnh bao gồm:
Đau bụng vùng thượng vị, có thể đau nhiều nhiều khi đói hoặc sau ăn hoặc cả hai
Cảm giác trướng bụng ậm ạch sau ăn nên không ăn được nhiều như bình thường
Ơ hơi, ợ chua, ợ nóng
Chán ăn
Buồn nôn và nôn
5.Chẩn đoán
Khi gặp các triệu chứng trên bệnh nhân vui lòng đến cơ sở khám gần nhất để được bác sỹ khám và chẩn đoán bệnh để sớm can thiệp tình trạng bệnh.
Nội soi dạ dày là phương pháp chẩn đoán tốt nhất để chẩn đoán bệnh viêm dạ dày
6.Biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị
Ung thư dạ dày
Thủng dạ dày
Xuất huyết tiêu hóa trên
Hẹp môn vị
Viêm dạ dày mãn tính
7.Điều trị
Những nguyên tắc cần tuân thủ trong điều trị viêm dạ dày
Nguyên tắc 1: Giảm axit dạ dày – pepsin dịch vị
Nguyên tắc 2: Tăng cường các yếu tố giúp bảo vệ niêm mạc để điều trị viêm dạ dày
Nguyên tắc 3: Tiêu diệt vi khuẩn Hp trong dạ dày (nếu có)
Nguyên tắc 4: Điều trị hỗ trợ
B.THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
1.Khái niệm: viêm dạ dày thuộc phạm vi chứng vị quản thống, vị thống. Các triệu chứng chung của viêm dạ dày như:
Đau bụng vùng thượng vị (dưới xương ức), đau âm ỉ thoáng qua hoặc kéo dài.
Đau lan ra sau lưng, lên ngực.
Cơn đau liên quan đến ăn uống, như quá no hoặc quá đói, đau sau khi ăn những chất cay, chua…
Ợ hơi, ợ chua nhiều có thể kèm theo buồn nôn, nôn, nấc.
Ấn vùng thượng vị thấy đau.
2.Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
Tình chí bị kích thích: Do suy nghĩ tức giận quá độ kéo dài làm tổn thương đến can, can không sơ thông, hoành nghịch phạm vị làm cho vị mất chức năng hoà giáng gây bệnh can khí phạm vị hay can tỳ bất hoà, nếu kéo dài thì can khí ứ trệ sinh ra can uất hoá hoả, hoả uất lâu ngày thì vị tích nhiệt làm tổn thương đến vị âm gây ra miệng khô đắng, người bệnh có cảm giác nóng rát vùng thượng vị.
Ăn uống không điều độ: Do no đói thất thường hoặc ăn nhiều đồ cay, nóng, chua, lạnh làm tổn thương tỳ vị, làm tỳ mất kiện vận, vị mất hoà giáng, khí cơ trở trệ cũng gây đau thượng vị, bệnh tình kéo dài sẽ gây tổn thương tới dương khí ở trung tiêu mà dẫn đến tỳ vị hư hàn.
Tiên thiên bất túc: Do thận khí hư (thận dương khi sinh ra đã bất túc, không nuôi dưỡng được tỳ dương làm tỳ dương hư, gây vị khí ứ trệ và hư); do tỳ vị hư (bẩm tố hư yếu hoặc do làm việc khó nhọc vất vả, hoặc do hàn thấp nội sinh làm cho tỳ vị càng thêm thương tổn).
Tóm lại sẽ tổn thương các tạng Can, Tỳ, Vị mà sinh ra các thể lâm sàng tương ứng: Can khí phạm Vị, Hỏa uất, Huyết ứ, Tỳ vị hư hàn
3.Điều trị
Điều trị viêm dạ dày theo YHCT có nhiều phương pháp:
Phương pháp dùng thuốc: tùy theo thể bệnh lâm sàng của người bệnh sẽ tương ứng với pháp trị đó. Hiện tại bệnh viện YHCT có cả thuốc thang và thuốc thành phẩm (đởm kinh, bình vị, hương sa lục quận, BHC…)
Phương pháp không dùng thuốc: châm cứu (điện châm, cấy chỉ, nhĩ châm…), dưỡng sinh (xoa bóp, tập thở, thư giãn…), thái độ tinh thần trong cuộc sống (vui vẻ, lạc quan…)
4.Làm thế nào để phòng ngừa viêm dạ dày
Phòng ngừa viêm dạ dày tùy thuộc vào nguyên nhân gây viêm. Bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:
– Ăn nhiều bữa nhỏ. Nếu bạn thường xuyên khó tiêu, ăn nhiều bữa nhỏ để đệm cho chất tiết acid dạ dày. Ngoài ra, tránh ăn các thực phẩm kích thích như gia vị, cam quít hoặc thực phẩm có nhiều gia vị nếu bạn bị viêm hoặc loét dạ dày.
– Hạn chế hoặc tránh uống rượu.
– Không hút thuốc lá.
– Thay thuốc giảm đau. Nếu có thể, tránh dùng thuốc chống viêm phi steroid – aspirin, ibuprofen, ketoprofen và naproxen. Thay vào đó, thay thuốc giảm đau chứa acetaminophen.
– Tuân thủ khuyến nghị của bác sĩ. Bác sĩ có thể khuyên bạn dùng thuốc giảm độ axít dạ dày hoặc thuốc chẹn axít không cần đơn để ngăn ngừa tái phát viêm dạ dày.
– Thực hiện thói quen ăn uống lành mạnh. Cái gì bạn ăn cũng quan trọng như cách mà bạn ăn. Ăn các khẩu phần vừa phải, ăn nhiều bữa, và thư giãn khi ăn.
– Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Ợ nóng, chướng bụng và táo bón thường gặp nhiều hơn ở người thừa cân.
– Tập luyện nhiều. Tập luyện làm tăng nhịp thở và nhịp tim, là hoạt động có lợi nhất mà bạn có thể làm để tiêu hóa tốt. Tập thể dục kích thích hoạt động của các cơ đường ruột, giúp đẩy chất cặn bã xuống ruột nhanh hơn. Cố gắng tập luyện ít nhất 30 phút vào hầu hết các ngày trong tuần.
– Hạn chế stress. Stress làm tăng sản sinh axít dạ dày và tiêu hóa chậm, gây rối loạn dạ dày.
BS. Ngô Quang Vinh
