Sau khi các mụn nước của zona lành, bạn nghĩ rằng “cuộc chiến” đã kết thúc?
Không hẳn. Với một số người, cơn đau thần kinh vẫn tiếp diễn dữ dội, kéo dài hàng tháng thậm chí hàng năm, khiến họ không thể ngủ ngon, mất tập trung và ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống cá nhân. Vậy do đâu mà sau khi tưởng chừng như hết bệnh nhưng cơ thể vẫn đối mặt với những triệu chứng khó chịu từ nhẹ đến nặng, dai dẳng kéo dài?
Ở kì trước chúng ta đã tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và quan điểm đông tây y về bệnh zona. Và để tiếp nối, hôm nay chúng ta sẽ cùng đến với các biến chứng nguy hiểm của zona thần kinh và cách phòng tránh nhé.
1. Hỏi: Thưa bác sĩ, tại sao sau khi đã hết các mụn nước của zona, cơn đau vẫn cứ kéo dài nhiều tháng nhiều năm vậy?
Đáp: Đau sau zona là tình trạng đau thần kinh kéo dài trên 1 tháng sau khi các mụn nước zona đã khô và bong vảy. Bệnh nhân mô tả cảm giác như bỏng rát, dao cứa hoặc tê như điện giật ở vùng da từng bị tổn thương. Nguyên nhân là do virus tái hoạt động gây viêm rễ thần kinh cảm giác, dẫn đến tín hiệu thần kinh bị rối loạn làm dẫn truyền cơn đau mạn tính ngay cả khi không còn tổn thương ngoài da.
2. Hỏi: Nghe nói đắp đậu xanh có thể điều trị được bệnh zona, điều này có đúng không?
Đáp: Đậu xanh là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, nó có vị ngọt, tính mát có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trừ phiền nhiệt, bớt đau sưng, ích khí lực, điều hoà ngũ tạng.
Thực tế khi zona mới khởi phát, bệnh đang ở thể nhiệt độc, số lượng tổn thương ít và giới hạn có thể sử dụng đậu xanh để hổ trợ điều trị. Tuy nhiên khi zona lan rộng, hoặc vào giai đoạn di chứng như đau sau zona, đắp đậu xanh không đúng cách làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, khiến bệnh diễn tiến nặng thêm.
3. Hỏi: Vậy có cách nào điều trị cơn đau sau zona không?
Đáp: Điều trị đau sau zona không phải là một vấn đề đơn giản. Mục tiêu điều trị hướng đến việc giảm đau và hồi phục tổn thương thần kinh. Các thuốc giảm đau thần kinh, thuốc nhóm opioid hay corticoid… được cân nhắc sử dụng.
Đặc biệt khi phối hợp cùng các phương pháp y học cổ truyền như đã nói ở kì trước cho thấy hiệu quả giảm đau đáng kinh ngạc. Ngoài ra để hồi phục thần kinh bị tổn thương y học cổ truyền còn sử dụng phương pháp thủy châm (tiêm trực tiếp thuốc bổ thần kinh vào vị trí huyệt đạo) việc này giúp làm giảm đau nhanh hơn và ngăn ngừa tái phát các cơn đau sau zona.
Nói thêm về điều trị hổ trợ cho các cơn đau mạn tính sau zona, các phương pháp vật lý trị liệu cũng có thể được kết hợp như laser điều trị, siêu âm điều trị, điện từ trường… với ưu điểm không xâm lấn, không gây đau, ít tác dụng phụ, hổ trợ kháng viêm, tăng tuần hoàn tại chổ, kích thích tái tạo mô một cách nhanh chóng hơn.
4. Hỏi: Nên đến đâu để điều trị đau sau zona?
Đáp: Như đã nói trên để điều trị đau sau zona cần sự chuẩn đoán chính xác, và điều trị đòi hỏi phối hợp nhiều phương pháp. Bệnh viện Y Học Cổ Truyền Tp HCM được biết đến như một cơ sở khám chữa bệnh uy tín, với đội ngũ y bác sĩ nhiều kinh nghiệm, phác đồ điều trị đã được chứng minh lâm sàng với sự kết hợp của y học hiện đại, y học cổ truyền, vật lý trị liệu sẽ là một lựa chọn đáng tin cậy của bệnh nhân.
5. Hỏi: Ngoài đau sau zona thì còn biến chứng gì khác không?
Đáp: Ngoài biến chứng đau sau zona (thường gặp ở người lớn tuổi) thì zona thần kinh còn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như:
• Nhiễm trùng da thứ phát thường do tụ cầu vàng hoặc liên cầu tan huyết.
• Biến chứng mắt (hoại tử võng mạc, viêm màng bồ đào, viêm giác mạc…) khi dây V1 của thần kinh sinh ba bị ảnh hưởng.
• Biến chứng thần kinh: viêm màng não, viêm não, liệt vận động, liệt dây thần kinh sọ.
• Lan tỏa nội tạng gây viêm phổi, viêm gan… thường gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
6. Hỏi: Có dấu hiệu cảnh báo nào nhận biết bệnh zona sẽ để lại biến chứng không?
Đáp: Đầu tiên khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh zona cần đến ngay cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa để được chuẩn đoán và điều trị. Các bệnh nhân khi có bất kỳ một triệu chứng nào dưới đây sẽ được thăm khám và theo dõi kỹ lưỡng hơn:
• Đau nặng, không tương xứng tổn thương da.
• Ban ở mắt, tai, mũi dễ biến chứng sọ não.
• Ban bóng nước ở chóp mũi (dấu Hutchinson) gợi ý tổn thương nhánh mũi mi của dây thần kinh V1, nguy cơ cao zona mắt.
• Rối loạn tri giác, yếu chi, sốt kéo dài cảnh báo zona lan tỏa nội tạng.
• Suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, hóa trị…)
7. Hỏi: Làm sao để phòng ngừa biến chứng của bệnh zona?
Đáp: Để phòng ngừa biến chứng điều chúng ta cần làm là tuân thủ điều trị của bác sĩ và cần lưu ý:
• Tiêm ngừa zona khuyến cáo tiêm cho người từ 50 tuổi hoặc trẻ dưới 18 tuổi nếu suy giảm miễn dịch.
• Thăm khám ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ vì zona thần kinh cần dùng kháng virus sớm (trong vòng 72 giờ đầu)
• Kiểm soát đau tốt ngay từ đầu giúp giảm nguy cơ nhạy cảm trung ương.
• Theo dõi sát bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
• Chăm sóc da và giữ vệ sinh để ngừa nhiễm trùng thứ phát.
• Tầm soát và kiểm soát yếu tố nguy cơ tái kích hoạt zona như Stress, tuổi cao, đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, ung thư, dùng corticoid kéo dài.
Zona là một lời cảnh báo từ cơ thể, tín hiệu cho thấy hệ miễn dịch suy yếu, sự mất cân bằng âm dương và nhu cầu được chăm sóc đúng cách. Y học hiện đại mang đến những công cụ mạnh mẽ như vắc xin và thuốc kháng virus, trong khi Y học cổ truyền góp phần hỗ trợ cân bằng âm dương, phục hồi khí huyết và giảm đau dây thần kinh qua thảo dược, châm cứu… Khi kết hợp hài hòa giữa tinh hoa khoa học hiện đại và trí tuệ ngàn đời của Y học cổ truyền, chúng ta mở ra một con đường mới để phòng bệnh, chữa lành và nâng cao sức khỏe toàn diện. Sức khỏe không chỉ là không có bệnh mà còn là sự cân bằng, tự bảo vệ và bền vững từ bên trong.BS. Lê Phước Quang
Khoa Nội thần kinh – Bệnh viện Y học cổ truyền TP.HCM
