1. Tăng huyết áp là gì?
Tăng huyết áp là tình trạng tăng liên tục của huyết áp tâm thu lúc nghỉ (≥ 130 mmHg) hoặc huyết áp tâm trương lúc nghỉ (≥ 80 mm Hg), hoặc cả hai. Tăng huyết áp mà không có nguyên nhân rõ ràng (tức tăng huyết áp tiên phát) là phổ biến nhất.
2. Tăng huyết áp nguy hiểm như thế nào?
Biến chứng ở tim: nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp tim.
Biến chứng ở não: nhồi máu não, xuất huyết não, sa sút trí tuệ.
Biến chứng ở thận: tổn thương thận cấp, bệnh thận mạn và cuối cùng có thể dẫn đến suy thận mạn giai đoạn cuối phải lọc máu định kỳ.
Biến chứng ở mắt: xuất huyết, phù nề mạch máu võng mạc, nghiêm trọng hơn là gây mù.
Bệnh động mạch ngoại biên hai chân: do xơ vữa mạch máu gây hẹp hoặc tắc mạch máu nhỏ ở hai chân, gây đau chân khi đi lại, nặng hơn là loét, hoại tử phải đoạn chi gây tàn phế.
Rối loạn cương dương: thường gặp, đặc biệt nếu có kèm đái tháo đường, hút thuốc lá.
3. Ăn uống trong tăng huyết áp
Chế độ ăn giảm muối, giàu kali và canxi: giảm lượng muối trong khi nấu nướng, hạn chế dùng thêm muối hoặc nước chấm ở bàn ăn, hạn chế các loại thức ăn, thức uống công nghiệp. Nhiều loại củ quả như: khoai tây, bơ, dưa hấu, đậu nành có lượng kali rất cao, đặc biệt là chuối.
Tuân thủ chế độ ăn nhiều trái cây, rau, các thực phẩm ít chất béo, giảm ăn các loại mỡ bão hòa và mỡ toàn phần: nên ăn 3 bữa một ngày trong đó khoảng một nửa thực phẩm là chất bột, rau xanh, trái cây. Không dùng nhiều mỡ và chất ngọt. Ăn các thức ăn có nhiều chất xơ hòa tan như: các loại đậu, khoai lang, bí đao.
Không uống rượu bia, không hút thuốc lá.
4. Tập luyện thể dục thể thao
Hoạt động tích cực ít nhất 30 phút/mỗi ngày, ít nhất 05 ngày trong tuần.
Tuỳ theo tình trạng sức khỏe có thể tập đi bộ nhanh, chạy bước nhỏ, hay tập luân phiên giữa đi bộ nhanh và chạy bước nhỏ.
Nguyên tắc tập luyện chung là thường xuyên, liên tục và nâng dần tốc độ hoặc thời gian tập.
Khi tập luyện bắt đầu cho ta cảm giác dễ chịu, cần tăng dần thời gian chạy đến 20-30 phút/ngày. Để đạt được hiệu quả tốt, cần phải tập chạy thường xuyên hàng ngày.
5. Thực dưỡng
Canh Nhị hoa tức ngư: Cúc hoa 10g, Hoa hòe 10g, Cá diếc 250g.
Cháo Bán hạ bạch truật thiên ma: Bán hạ 10g, Thiên ma 10g, Bạch truật 10g, Trần bì 6g, Gạo tẻ 100g, Đường phèn 20g.
Trà Trần bì sơn tra cúc hoa: Trần bì 10g, Sơn tra 10g, Cúc hoa 10g, Trà Oolong 5g.
6. Thuốc y học cổ truyền
Thuốc y học cổ truyền được ứng dụng rộng rãi trong điều trị tăng huyết áp tại các cơ sở y tế có chuyên khoa y học cổ truyền, hoặc tại các bệnh viện y học cổ truyền (như Bệnh viện Y học cổ truyền thành phố Hồ Chí Minh).
Trên người bệnh đang điều trị bằng thuốc hạ áp của Tây y, nếu phối hợp thêm với thuốc y học cổ truyền sẽ giúp người bệnh kiểm soát được huyết áp tốt hơn, giảm được các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, hồi hộp. Ngoài ra, phối hợp với thuốc y học cổ truyền còn giúp hạn chế tác dụng phụ của thuốc Tây y và góp phần làm giảm nguy cơ biến chứng của tăng huyết áp.
Các bài thuốc y học cổ truyền thường dùng trong điều trị tăng huyết áp: Lục vị địa hoàng hoàn, Thiên ma câu đằng ẩm, Ngưu hoàng giáng áp hoàn, Kỷ cúc địa hoàng hoàn.
7. Các phương pháp không dùng thuốc
Châm cứu, xoa bóp bấm huyệt cũng được ứng dụng thường xuyên trong điều trị tăng huyết áp với mục đích làm giảm các triệu chứng của tăng huyết áp như đau đầu, chóng mặt, mất ngủ.
Cấy chỉ, thủy châm, nhĩ châm là những phương pháp điều trị mới cũng được đưa vào nhằm làm tăng hiệu quả điều trị tăng huyết áp tại Bệnh viện Y học cổ truyền thành phố Hồ Chí Minh.
Tác giả: ThS.Bs. Võ Thanh Phong
