Cây nhàu, còn gọi là Morinda citrifolia hay Noni, là một loại cây dược liệu quý trong y học cổ truyền. Toàn bộ các bộ phận của cây, từ rễ, thân, lá, hoa đến quả, đều có tác dụng chữa bệnh và được ứng dụng rộng rãi trong y học dân gian. Đặc biệt, trái nhàu và rễ nhàu có giá trị y học cao nhờ chứa nhiều dưỡng chất và hợp chất hóa học đặc biệt.
1. Tác dụng của trái nhàu
Theo y học cổ truyền, trái nhàu có vị đắng, cay, tính ấm, quy vào kinh thận và đại trường. Từ lâu, trái nhàu đã được dùng để điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau, đặc biệt là các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa và miễn dịch. Các công dụng chính của trái nhàu bao gồm:
– Nhuận tràng, lợi tiểu: Trái nhàu giúp cải thiện tiêu hóa, đặc biệt hữu ích cho người bị táo bón hoặc khó tiêu. Nó có tác dụng làm mềm phân và kích thích hoạt động của đường ruột, giúp cơ thể loại bỏ chất thải một cách tự nhiên và hiệu quả.
– Hoạt huyết, điều kinh: Trái nhàu được sử dụng để điều hòa kinh nguyệt, hỗ trợ điều trị rối loạn kinh nguyệt và các triệu chứng mãn kinh. Đặc tính hoạt huyết của trái nhàu giúp lưu thông máu tốt hơn, giảm đau bụng kinh và các triệu chứng khó chịu khác.
– Tăng cường hệ miễn dịch: Nước ép trái nhàu chứa các hợp chất có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng từ vi khuẩn, vi-rút và ký sinh trùng. Ngoài ra, nó còn có tác dụng phòng ngừa sự phát triển của khối u, kể cả u ác tính, nhờ tính chất chống oxy hóa mạnh mẽ.
– Chống viêm, giảm đau: Trái nhàu còn giúp giảm đau, chống viêm, thường được dùng trong điều trị các bệnh viêm khớp, hen suyễn, và dị ứng. Đặc biệt, ở các nước như Pháp, nước ép trái nhàu đã được sử dụng để điều trị viêm xương khớp và các vấn đề liên quan đến khớp và cột sống.
2. Tác dụng của rễ nhàu
Rễ nhàu có vị chát, tính bình và là một trong những bộ phận có giá trị nhất của cây nhàu trong y học cổ truyền. Rễ nhàu thường được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến huyết áp, đau nhức cơ thể và các vấn đề về xương khớp.
– Hạ huyết áp: Dân gian từ xưa đã dùng rễ nhàu để sắc uống thay nước trà, giúp hạ huyết áp và ổn định tim mạch. Rễ nhàu chứa các hoạt chất có tác dụng giãn mạch, giúp giảm áp lực lên thành mạch máu, do đó hỗ trợ điều trị cao huyết áp một cách hiệu quả.
– Giảm đau, chống viêm: Rễ nhàu thái nhỏ, sao vàng, ngâm rượu là phương thuốc dân gian chữa nhức mỏi, đau lưng, đau khớp. Người bệnh thường dùng rượu ngâm rễ nhàu để xoa bóp những vùng bị đau nhức, giúp giảm các cơn đau một cách nhanh chóng.
3. Tác dụng của các bộ phận khác của cây nhàu
Không chỉ có trái và rễ, các bộ phận khác của cây nhàu cũng mang lại nhiều giá trị y học:
– Lá nhàu: Lá nhàu giã nát có tác dụng chữa mụn nhọt, làm chóng lành vết thương. Ngoài ra, sắc lá nhàu uống có thể điều trị bệnh lỵ, tiêu chảy, sốt và đau đầu. Lá nhàu còn được sử dụng như một loại thuốc bổ, giúp tăng cường sức khỏe toàn diện.
– Thân và vỏ nhàu: Thân và vỏ cây nhàu cũng được dùng trong một số bài thuốc chữa các bệnh lý liên quan đến xương khớp và da liễu. Các hợp chất trong thân cây nhàu có tác dụng kháng viêm và làm lành tổn thương da nhanh chóng.
4. Lưu ý khi sử dụng trái nhàu và các sản phẩm từ cây nhàu
Dù có nhiều lợi ích y học, nhưng khi sử dụng trái nhàu và các sản phẩm từ cây nhàu, cần lưu ý về liều lượng và tình trạng sức khỏe của từng người. Đặc biệt, người mắc bệnh thận hoặc gan nên thận trọng vì trái nhàu chứa lượng lớn kali và có thể gây ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan này.
Tóm lại, cây nhàu là một nguồn dược liệu quý giá trong y học cổ truyền, với nhiều công dụng chữa bệnh từ trái, rễ đến lá và thân. Tuy nhiên, cần có sự tư vấn từ chuyên gia trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
BS.CKII. Ngô Thị Bạch Yến
Đơn vị Điều trị chăm sóc da và làm đẹp
Bệnh viện y học cổ truyền TP.HCM
